کتون چیست ؟
کتونها (Ketones) گروهی از ترکیبات آلی هستند که در آنها یک گروه کربونیل (C=O) به دو گروه آلکیلی یا آروماتیک متصل است. فرمول عمومی یک کتون به شکل RC(=O)R’ است، که در آن R و R’ میتوانند هر گروه آلکیلی یا آروماتیک باشند.
کتونها زمانی تشکیل میشوند که اتم کربن گروه کربونیل بین دو اتم کربن دیگر قرار داشته باشد. به این ترتیب، تفاوت آنها با آلدهیدها (که در آن گروه کربونیل به یک اتم هیدروژن متصل است) مشخص میشود.
استون (CH₃COCH₃): معروفترین و سادهترین کتون است که به طور گسترده به عنوان حلال در صنایع مختلف استفاده میشود.
خصوصیات کتونها:
حلالیت: کتونهای سبک در آب محلول هستند زیرا گروه کربونیل با آب پیوند هیدروژنی تشکیل میدهد.
نامگذاری: کتون ها با جایگزینی -e انتهای آلکان اصلی با پسوند -one نامگذاری می شوند. موقعیت گروه کربونیل با یک پیشوند عددی قبل از نام آلکان والد نشان داده می شود.
بو: بسیاری از کتونها دارای بوی خوشایند و خوشبو هستند، مانند استون.
واکنشپذیری: کتونها به دلیل وجود گروه کربونیل واکنشپذیری بالایی دارند و در واکنشهایی مانند افزایشی، اکسایش، و کاهش شرکت میکنند.
نقاط جوش: کتون ها عموماً به دلیل وجود گروه کربونیل قطبی، نقاط جوش بالاتری نسبت به آلکان هایی با اندازه مشابه دارند که امکان نیروهای بین مولکولی قوی تری مانند برهمکنش های دوقطبی-دوقطبی را فراهم می کند.
کاربردهای کتونها:
استون (یک نوع کتون) به عنوان حلال در صنایع مختلف از جمله تولید رنگ و پلاستیکها استفاده میشود.
استفاده در داروسازی ، برخی داروها حاوی گروه کتون هستند.
به دلیل بوی خاص برخی کتونها، در تولید عطرها استفاده میشوند.
کتونها به عنوان واسطههای شیمیایی در سنتز مواد آلی به کار میروند.