اکتان (Octane) با فرمول شیمیایی C₈H₁₈ یک هیدروکربن اشباع (آلکان) است که دارای ۸ اتم کربن و ۱۸ اتم هیدروژن می‌باشد.
اکتان به‌صورت مایع بی‌رنگ با بویی شبیه بنزین است و به‌دلیل نقطه جوش نسبتاً بالا و واکنش‌پذیری کم، در ترکیب سوخت‌های فسیلی، خصوصاً بنزین خودروها، نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند.
مشخصات فنی اکتان
- نام شیمیایی: Octane
- فرمول مولکولی: C₈H₁₈
- جرم مولی: ۱۱۴٫۲۳ g/mol
- نقطه جوش: حدود ۱۲۵٫۶°C
- چگالی: ۰٫۷۰۳ g/cm³
- شکل ظاهری: مایع بی‌رنگ با بوی مشخص هیدروکربنی
- نام IUPAC برای ایزومر خطی: n-Octane
ایزومرهای اکتان
اکتان دارای ۱۸ ایزومر ساختاری است که هر کدام دارای ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی متفاوتی هستند. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- n-Octane (خطی)
- Iso-octane (2,2,4-trimethylpentane) که شاخص عدد اکتان ۱۰۰ را در بنزین تعیین می‌کند.
کاربردهای اکتان
مهم‌ترین کاربرد اکتان، سنجش کیفیت احتراق بنزین است. اصطلاح عدد اکتان (Octane Number) به میزان مقاومت سوخت در برابر پدیده “احتراق زودرس” یا “ناک زدن موتور” اشاره دارد. عدد اکتان بالاتر به معنای کیفیت بهتر بنزین برای موتورهای با کارایی بالا است.
اکتان‌ها به‌عنوان مواد اولیه در تولید روان‌کننده‌ها ، حلال‌ها و مشتقات هیدروکربنی استفاده می‌شوند.
ایزومرهای مختلف اکتان در شبیه‌سازی‌ها، مطالعات سینتیکی، و آزمایشات احتراقی برای بررسی خواص حرارتی و پایداری سوخت‌ها کاربرد دارند.
ایمنی و نگهداری اکتان
اکتان قابل اشتعال است و بخارات آن می‌تواند با هوا ترکیب انفجاری تشکیل دهد.
تماس مستقیم با پوست یا استنشاق بخارات آن ممکن است باعث تحریک شود.
نگهداری در ظروف دربسته، دور از گرما، جرقه و نور مستقیم خورشید توصیه می‌شود.
خرید اکتان و مشتقات آن
برای خرید اکتان، ایزومرهای آن یا مواد مرتبط با آنالیز سوخت، می‌توان از شرکت‌های تأمین‌کننده مواد شیمیایی معتبر مانند مینا تجهیز آریا بهره برد.